Το πιο ισχυρό τηλεσκόπιο στον κόσμο ALMA (Atacama Large Millimeter/submillimeter Array), αρχίζει την έρευνα και αποκαλύπτει την πρώτη εικόνα του.
Προς το παρόν, έχει εγκατασταθεί περίπου το ένα τρίτο των 66 ραδιοφωνικών κεραιών, αλλά ακόμα και υπό κατασκευή, το ALMA έχει γίνει το καλύτερο τηλεσκόπιο του είδους του - όπως φαίνεται από τον μεγάλο αριθμό των αστρονόμων που ζήτησαν χρόνο παρατήρησης. Το ALMA παρατηρεί το σύμπαν σε μήκη κύματος χιλιοστού και λιγότερο - περίπου χίλιες φορές μεγαλύτερο από το μήκος κύματος του ορατού φωτός. Χρησιμοποιώντας αυτά τα μεγαλύτερα μήκη κύματος οι αστρονόμοι μπορούν να μελετήσουν πολύ ψυχρά αντικείμενα στο διάστημα - όπως τα πυκνά μεσοαστρικά νέφη, από τα οποία δημιουργούνται τα άστρα και πλανήτες - καθώς επίσης και πολύ μακρινά αντικείμενα του πρώιμου Σύμπαντος.
Το πιο εμφανές κομμάτι κάθε κεραίας είναι το πιάτο, μια μεγάλη ανακλαστική επιφάνεια. Το πιάτο είναι ό,τι οι φακοί και τα κάτοπτρα για τα «παραδοσιακά», ή οπτικά, τηλεσκόπια: συλλέγει την ακτινοβολία που έρχεται από μακρινά ουράνια σώματα, και την εστιάζει σε έναν ανιχνευτή που μετρά την ακτινοβολία. Η διαφορά μεταξύ των δύο τύπων τηλεσκοπίων είναι το μήκος κύματος της ανιχνευόμενης ακτινοβολίας. Το ορατό φως, που συλλέγεται από τα οπτικά τηλεσκόπια, είναι μόνο ένα μικρό μέρος του φάσματος της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας με μήκη κύματος μεταξύ 380 και 750nm (εκατομυριοστά του χιλιοστού). Αντιθέτως το ALMA θα αναζητά στον ουρανό ακτινοβολία με μήκος κύματος από μερικές εκατοντάδες μικρόμετρα μέχρι περίπου 1mm. Αυτό είναι γνωστό σαν ακτινοβολία χιλιοστού και υποχιλιοστού, ένα υποσύνολο των ραδιοκυμάτων.
Στην ουσία πρόκειται για ένα «πάρκο» ραδιοτηλεσκοπίων και πριν λίγο καιρό τοποθετήθηκε το 16ο από τα συνολικά 66 ραδιοτηλεσκόπια από τα οποία θα αποτελείται. Η δημιουργία του είναι προϊόν της συνεργασίας Ευρώπης, ΗΠΑ και Ιαπωνίας και όπως ήταν προγραμματισμένο με την τοποθέτηση του 16ου τηλεσκοπίου το παρατηρητήριο ξεκινά την λειτουργία του και την εξερεύνηση του Διαστήματος....
Το πιο μεγάλο και «ψηλό»
Το ALMA βρίσκεται στην περιοχή Chajnantor στην έρημο Ατακάμα στις Χιλιανές Άνδεις, που είναι η πιο ξηρή και άνυδρη περιοχή του πλανήτη και άρα ιδανική για διαστημικές παρατηρήσεις αφού ο ουρανός είναι πάντα καθαρός από νεφώσεις και άλλα φυσικά εμπόδια.
Για την τοποθέτηση των ραδιοτηλεσκοπίων επιλέχθηκε ένα σημείο σε ύψος 5000m που είναι και το μεγαλύτερο υψόμετρο στο οποίο υπάρχει εγκατάσταση διαστημικής παρατήρησης πάνω στην Γη. Κάθε ένα από τα ραδιοτηλεσκόπια διαθέτει μια κεραία με διάμετρο 12 μέτρα ενώ το βάρος κάθε τηλεσκοπίου ζυγίζει 100 τόνους.
Πόλος επιστημονικής έλξης
Το μεγάλο ενδιαφέρον αλλά και την ανυπομονησία της επιστημονικής κοινότητας για την λειτουργία του ALMA πιστοποιεί το γεγονός ότι οι επιτελείς του παρατηρητηρίου έχουν δεχθεί περισσότερες από χίλιες αιτήσεις επιστημόνων να εργαστούν σε αυτό.
Σε αυτή την πρώτη φάση της λειτουργίας του υπολογίζεται ότι θα πραγματοποιηθούν περίπου 100 ερευνητικά προγράμματα. Το πρώτο τηλεσκόπιο του ALMA τοποθετήθηκε το 2009 και το τελευταίο είναι προγραμματισμένο να τοποθετηθεί στα τέλη του 2013. Με την τοποθέτηση και του 66ου τηλεσκοπίου το παρατηρητήριο θα μπορεί να παράγει εικόνες με ποιότητα δέκα φορές μεγαλύτερη από εκείνη του διαστημικού τηλεσκοπίου Hubble.
Περισσότερα:
http://www.scienceinschool.org/2010/issue15/alma/greek
